مقدمه: دو فناوری بزرگ در صنعت چاپ بستهبندی
اگر در صنعت چاپ و بستهبندی فعالیت دارید، احتمالاً دو واژهی فلکسو (Flexo) و هلیو (Gravure) را زیاد شنیدهاید. این دو فناوری، قلب تپندهی چاپ روی فیلمهای پلاستیکی، متالایز، و لمینتی هستند.
هر دو در تولید لفافهای بستهبندی مواد غذایی، بهداشتی، دارویی و صادراتی نقشی حیاتی دارند. اما تفاوتهای مهمی در ساختار، کیفیت خروجی، هزینه و کاربرد دارند که انتخاب بین آنها را برای هر پروژه به تصمیمی فنی و اقتصادی تبدیل میکند.
در این مقاله از چاپخانه فرداد فام، قصد داریم مرحلهبهمرحله تفاوت چاپ فلکسو و هلیو را بررسی کنیم و ببینیم هر کدام برای چه نوع بستهبندی مناسبتر است.
چاپ فلکسو چیست؟
چاپ فلکسو یا Flexographic Printing نوعی چاپ بر پایه کلیشه فتوپلیمری است که از غلتکهای آنیلوکس برای کنترل حجم مرکب استفاده میکند.
در این روش، طرح روی کلیشهی لاستیکی یا فتوپلیمری حک میشود، سپس مرکب توسط غلتک به کلیشه منتقل شده و از آنجا به سطح فیلم چاپی (مثل BOPP، CPP، PET یا PE) انتقال پیدا میکند.
مزایای چاپ فلکسو:
- سرعت بالای تولید (تا چند صد متر در دقیقه)
- قابلیت چاپ رول به رول روی فیلمهای نازک و انعطافپذیر
- هزینهی ساخت کلیشه بسیار کمتر از سیلندر هلیو
- مصرف کمتر مرکب و ضایعات پایینتر
- تعویض طرح سریعتر (مناسب برندهایی با چند SKU)
در چاپخانه فرداد فام از دستگاههای CI Gearless نسل جدید برای چاپ فلکسو استفاده میشود که با حذف گیربکس و استفاده از سرووموتورهای دقیق، ثبات رنگ و ثبت چاپ را به بالاترین سطح رسانده است.
چاپ هلیوگراور چیست؟
چاپ هلیو یا Rotogravure Printing از سیلندرهای فلزی حکشده استفاده میکند.
در سطح سیلندر، حفرههای ریز متناسب با شدت رنگ حک میشوند (الکترومکانیکی یا لیزری). سیلندر درون وان مرکب میچرخد، مرکب اضافی با تیغهی دکتر بلید پاک میشود و مرکب باقیمانده در حفرهها به سطح فیلم منتقل میشود.
مزایای چاپ هلیو:
- بالاترین دقت در تونالیته و گرادیانهای نرم
- کیفیت یکنواخت در تیراژهای بسیار بالا
- دوام زیاد سیلندر در چاپهای طولانی
- مناسب برای جلوههای متالایز و بستهبندیهای لوکس
- امکان چاپ رنگهای ویژه، ورنی و افکتهای خاص
چاپ هلیو در پروژههایی که کیفیت بصری و یکنواختی رنگ اهمیت بالایی دارد (مثل لفاف چیپس، قهوههای صادراتی، یا بستهبندی محصولات لوکس)، بهترین انتخاب است.
تفاوت چاپ فلکسو و هلیو در یک نگاه
| ویژگی | چاپ فلکسو | چاپ هلیو |
|---|---|---|
| ابزار چاپ | کلیشه فتوپلیمری | سیلندر فلزی حکشده |
| هزینه آمادهسازی | پایین | بالا |
| زمان آمادهسازی | سریع | طولانیتر |
| تونالیته رنگ | خوب | فوقالعاده |
| یکنواختی در تیراژ بالا | عالی | بینقص |
| مصرف مرکب | کمتر | بیشتر |
| تغییر طرح مکرر | آسان و ارزان | پرهزینه |
| حداقل تیراژ اقتصادی | پایینتر | بالاتر |
| سرعت تولید | بالا | بسیار بالا |
| مناسب سطوح متالایز | خوب | عالی |
| کاربرد معمول | مواد غذایی، خشکبار، نایلکس، شوینده | اسنک، قهوه، شیرینی، صادرات لوکس |
از نگاه اقتصادی: کدام بهصرفهتر است؟
در انتخاب بین فلکسو و هلیو، هزینه آمادهسازی ابزار (کلیشه یا سیلندر) نقش تعیینکننده دارد.
در فلکسو، هر طرح نیاز به کلیشه دارد که ساخت آن در مقایسه با سیلندر هلیو ۵ تا ۸ برابر ارزانتر است.
اما در چاپهای بسیار پرتیراژ (مثلاً بالای ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار متر)، هزینه بالای ساخت سیلندر در هلیو با سرعت و کیفیت بالاتر جبران میشود و از نظر اقتصادی مقرونبهصرفهتر میشود.
فرمول ساده تصمیمگیری:
- تیراژ پایین → فلکسو
- تیراژ بسیار بالا → هلیو
- تغییر طرح زیاد → فلکسو
- جلوه متالایز یا کیفیت لوکس → هلیو
از نگاه فنی: تفاوت در انتقال مرکب
در چاپ فلکسو، حجم مرکب توسط غلتک آنیلوکس کنترل میشود و این باعث میشود فیلم چاپشده سطحی نازکتر و سبکتر از هلیو داشته باشد.
اما در چاپ هلیو، مرکب درون حفرههای سیلندر ذخیره میشود؛ بنابراین لایه مرکب ضخیمتر و اشباع رنگ بیشتر است. این ویژگی باعث درخشندگی و یکنواختی خاص در متالایزها میشود.
به همین دلیل است که در پروژههای بستهبندی متالایز PET یا CPP، چاپ هلیو نتیجهی بصری جذابتری ارائه میدهد.
از نگاه کاربردی: انتخاب بر اساس نوع محصول
| نوع محصول | روش پیشنهادی | دلیل |
|---|---|---|
| حبوبات و خشکبار | فلکسو | تغییر طرح زیاد، تیراژ متوسط |
| چیپس و پفک | هلیو | کیفیت بالای رنگ و یکنواختی در تیراژ زیاد |
| قهوه و شکلات | هلیو | نیاز به تونالیته نرم و متالایز براق |
| مواد شوینده | فلکسو | رنگهای فلت و چاپ اقتصادی |
| نایلکس و بستهبندی فروشگاهی | فلکسو | هزینه پایین کلیشه |
| محصولات صادراتی لوکس | هلیو | کیفیت بصری و دوام رنگ |
تجربه چاپخانه فرداد فام در هر دو روش
در مجموعه چاپخانه فرداد فام، هر دو فناوری فلکسو و هلیو در خدمت تولیدکنندگان و برندهای بستهبندی قرار گرفتهاند.
در پروژههای فلکسو، از دستگاههای Central Impression Gearless با سیستم کنترل رنگ دیجیتال و ثبت خودکار (Auto Register) استفاده میشود تا دقت رنگ و تراز طرح در تمام رول حفظ شود.
همچنین در پروژههایی که به چاپ هلیو نیاز دارند، فرداد فام با چاپخانههای همکار مجهز به سیلندر حک لیزری و مرکبهای با پایه حلال اروپایی همکاری میکند تا خروجی نهایی دقیقاً مطابق با استانداردهای صادراتی باشد.
مثال واقعی از تصمیمگیری در پروژه
فرض کنید برند شما قصد تولید بستهبندی قهوه متالایز دارد.
تیراژ کل در هر سفارش حدود ۳۵۰ هزار متر است و طراحی بسته شامل عکس چهره و گرادیانهای ظریف میباشد.
در این حالت، چاپ هلیو گزینهی ایدهآل است چون:
- تونالیته و اشباع رنگ بینقص میخواهد
- تیراژ بالا دارد
- ساختار فیلم Met-PET / CPP است
- خروجی باید براق و یکنواخت باشد
اما اگر همان طرح را برای یک برند خشکبار داخلی با تیراژ ۴۰ هزار متر بخواهید چاپ کنید، چاپ فلکسو گزینهی منطقیتر است.
در این حالت، هزینه کلیشه پایینتر است و زمان آمادهسازی کمتر، بدون افت کیفیت محسوس.
تفاوت در زمان و فرآیند آمادهسازی
در فلکسو:
زمان ساخت کلیشهها ۱ تا ۲ روز کاری است و نصب و تنظیم دستگاه نیز سریع انجام میشود.
تعویض طرح و رنگ در فلکسو نیز بسیار سریع است، بنابراین برای سفارشات فصلی یا متنوع (مثل بستهبندی حبوبات یا شویندهها) گزینهای بهینه محسوب میشود.
در هلیو:
ساخت سیلندرها معمولاً ۵ تا ۷ روز کاری طول میکشد، اما پس از آمادهسازی، دستگاه میتواند با سرعت بالا (تا ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر در دقیقه) چاپ را انجام دهد.
این ویژگی در سفارشات انبوه صادراتی ارزش زیادی دارد.
از نگاه محیطزیستی
در سالهای اخیر، فناوری چاپ فلکسو به سمت مرکبهای پایه آب (Water-based) رفته است که آلودگی کمتری دارند و برای بستهبندی مواد غذایی ایمنتر هستند.
در مقابل، چاپ هلیو هنوز عمدتاً با مرکبهای پایه حلالی (Solvent-based) انجام میشود؛ هرچند خطوط مدرن با بازیافت حلال، اثرات زیستمحیطی را کاهش دادهاند.
چطور انتخاب کنیم؟
اگر بخواهیم ساده بگوییم:
| اگر پروژه شما… | بهتر است انتخاب کنید |
|---|---|
| تیراژ پایینتر از ۱۰۰ هزار متر دارد | فلکسو |
| تنوع طرح زیاد دارید (SKU بالا) | فلکسو |
| خروجی متالایز براق و لوکس میخواهید | هلیو |
| کیفیت یکنواخت و تونالیته نرم اهمیت دارد | هلیو |
| میخواهید سریع شروع کنید | فلکسو |
| بودجه محدودی برای ابزار دارید | فلکسو |
| سفارش صادراتی دارید با تیراژ انبوه | هلیو |
خدمات چاپ، لمینت و دوخت در فرداد فام
چاپخانه فرداد فام با تکیه بر تجهیزات روز دنیا و تیم فنی متخصص، خدمات زیر را ارائه میدهد:
- چاپ فلکسو ۸ رنگ Gearless CI
- لمینت حلالی و بدون حلال (Solvent / Solventless)
- دوخت پاکتهای سهطرفدوخت، وسطدوخت و ایستاده
- برش رول به رول و شیت با دقت بالا
تمام این خدمات در یک چرخهی یکپارچه انجام میشود تا مشتریان بتوانند از چاپ تا بستهبندی نهایی را در یک مجموعه پیش ببرند.
نتیجهگیری: انتخاب هوشمند، بر اساس هدف تولید
فلکسو و هلیو هر دو از بهترین فناوریهای چاپ در دنیا هستند.
فلکسو انعطافپذیرتر و اقتصادیتر است، در حالی که هلیو بالاترین سطح کیفیت بصری را ارائه میدهد.
اگر برند شما نیاز به چاپ سریع، اقتصادی و متنوع دارد، فلکسو بهترین انتخاب است.
اما اگر هدف شما کیفیت لوکس و جلوهی متالایز حرفهای است، هلیو در جایگاه اول قرار میگیرد.
در فرداد فام، مشاوران ما آمادهاند تا با بررسی طرح، بستر و تیراژ، بهترین گزینه را برای شما انتخاب کنند.
